Usb Nedir?
USB bağlantı noktasını kullanan ürünler hayatımızı kolaylaştırıyor. Ama USB hakkında biraz daha etraflı bilgiye sahip olmak, doğru ayarlarla cihazlardan en iyi performansı almak için faydalı olacaktır.
Bilgisayarlarımıza değer ve işlev katan verilerimizi taşımak için uzun yıllar boyunca kısıtlamalara dikkat etmek zorunda kaldık. 5"25'lik disket sürücülerden sonra 1.44 MB kapasiteli disketlere sevinmiş ama kısa süre sonra verileri diskete sığdıramayıp, sıkıştırma bölme işlemleri sayesinde disket kutularıyla dolaşır olmuştuk. Ardından CD yazıcılar yüksek fiyatları ile hayatımıza girdi, fakat yeniden yazılabilir CD'ler çoğalmaya başlamamışken rüyalarımızın kahramanı ile karşılaştık: USB diskler.
1996'da USB, yani Evrensel Seri Yolu teknolojisi barındıran ilk sistemlerin tek tük ortaya çıkmasına rağmen, asıl ilgi iMac'in de ortaya çıktığı yıl olan 1998'de, Windows 98'in USB desteği sunmasıyla arttı. Önce USB fare gibi yan ürünler görünür oldu, ardından da tarayıcılar, modemler, CD sürücüler, ve diğerleri. Bir süre sonra da, flash bellek üreticileri, bu bellekleri doğrudan bilgisayara takma olanağı sunabileceklerini fark ettiler. Ve USB girişli mini flash bellekler bir anda en popüler ürünlerden biri oldu. 16 MB'dan başlayan, yakında 4 GB kapasiteye ulaşacak bu ürünler ile, aynı bir disket gibi istediğimiz kadar yazma ve silme işlemi yapmamız mümkün oldu.
USB'nin Özellikleri
Bugün ise USB bağlantılı lambalar, kül tablası ve duman emiciler dahil pek çok ürün piyasada yer aldı. USB'ye ek olarak FireWire teknolojisi gelişiyor ve yakın gelecekte PCI kartları dahil her şeyin bu bağlantı yolu üzerinden kullanılabileceği düşünülüyor. USB 1.1 teknolojisi, saniyede 12 Mbit, yani 1,5 Megabyte veri transferi yapabiliyor ve de çoğaltıcı hublar ile USB bağlantısına aynı anda teorik olarak 127 USB cihaz takılabiliyor. Bu esneklik ve yakaladığı yaygınlık ile de "evrensel" ismini hak ediyor.
Fakat USB bağlantısı kullanan flash belleklerin yüzlerce MB taşıması, harici sabit diskler ve video kameraların bilgisayara bağlanıyor olması, teoride 12 Mbps olan USB hızının yetersiz kalmasına neden oldu. FireWire'ın saniyede 400 Mbps hız sunuyor olması da, özellikle yüksek hıza ihtiyaç duyan sayısal video kaydedicilerde FireWire'ın tercih edilmesine neden oldu. Mac'lere özel olarak bilinen bu portun, çeşitli PC'lerde ek kartlarla kurulması, hatta bazı ürünlerde hazır gelmesi de gelişmelerinin yönünü değiştirmeye başladı.
Fakat, USB 2.0 480 Mbps hız olanağı ile geliştirilmiş olarak geri döndü. Ardından da USB 2.0 ve FireWire kullanan cihazların çokluğu nedeniyle, hangi birimi tercih etmeliyim sorusu zihin yordu.
Erişim ve Transfer Hızı: Dünden Bugüne Önemli Teknolojiler
Tarih Teknoloji Hız
12/1995 FireWire 400 Mbps
4/1996 Ultra SCSI 20 MBps
9/1998 USB 1.1 12 Mbps
9/1998 Ultra160 SCSI 160 MBps
4/2000 USB 2.0 480 Mbps
6/2000 Ultra ATA/100 100 MBps
7/2000 Ultra ATA/133 133 MBps
4/2002 FireWire 800 800 Mbps
Açıklama: MBps, saniyedeki megabyte transferini, Mbps ise saniyedeki megabit transfer hızını göstermektedir. Bir byte 8 bit olduğundan, örneğin 800 Mb, 100 MB'a eşittir.
USB 2.0'ye Geçmek, FireWire ve IEEE 1394 Nereden Çıktı, USB Bellek Alırken Nelere Dikkat Etmeli ve ötesi
USB 2.0'ye Geçmek Ne Kazandırır
Teknoloji, günlük hayatına girmiş olanlar, USB ürünleri çok önceden kullanmaya tıklayın, destekleyin:
başladılar. Bugün pek çok kişide ya eski USB 1.1 flash bellek gibi cihazlar ya da bir, iki yıllık USB 2.0 desteklemeyen dizüstü bilgisayarlar var. Kısacası, çoğu kullanıcı tam olarak USB 2.0 hızında çalışmıyor.
PC üreticilerinin USB'ye destek vermesi nedeniyle pazarda güçlü konumda olan USB, kalemden saata kadar pek çok üründe kullanılırken, bu ürünler 1.1 özelliğinde ise, sisteminizin 2.0 hızını desteklemesi bir şey ifade etmiyor. Öte yandan eğer kullandığınız cihazlar USB 2.0, sisteminiz USB 1.1 ise, ek bir USB çevirici kart ile ucuza performans artışı sağlamak mümkün.
USB 2.0 cihazlar yapılan testlerde, 1.1 ürünlerden 2 ila 13 kat daha hızlı çalışıyorlar. Bu teorideki 40 katlık performans artışının çok altında kalsa da yine de ciddi bir kazanç. Böylece USB MP3 çalarlar, flash bellekler ve en önemlisi GB'lar dolusu sabit diskleri kullanmak daha verimli oluyor.
USB 2.0'ye Upgrade
Bütçesi sınırlı olan ve birkaç yıllık bir PC sahibi kullanıcılar ve de masaüstü sistemlerin birkaç ay arkasından gelen, özellikle de Intel anakartların USB 2.0 desteği sağlamada geç davranması nedeniyle eski sayılmayacak dizüstü bilgisayara sahip olanlar, USB cihazları hızlı kullanmak için PCI ya da PCMCIA ek kartları düşünebilir.
Böyle bir çözüm, harici sabit disk gibi araçlarla, yüksek miktarda veri transfer edenler için uygun zira sık sık USB kullanmayan ve zamanı olanlar, USB 1.1 ile yetinip 2.0 için eksta ücretler ödemek istemeyebilir.
USB bağlantı noktaları anakartta, güney köprüsü olarak adlandırılan south bridge'e bağlıdır. Kuzeyde işlemci gibi hızlı birimler varken, güneyde PS/2 gibi daha ağır bileşenler bir araya gelir. USB 2.0 desteği ile gelen bir sistem, güney köprüsüne doğrudan bağlı USB girişlerinden faydalanırken, upgrade amaçlı eklenen bir kart, PCI yuvasından sisteme takılacağından göreceli olarak daha ağır olabilecektir. Ama her iki durumda da, özellikle kullanılan USB cihazlardan kaynaklanan nedenlerle, zaten veri transferi 480 Mbps'ın çok altında oranlarda yapılabilmektedir. Dizüstü sistemlerde sonuçlar yakın olmakla birlikte, masaüstü sistemlerde FireWire bir nebze daha yüksek performans sağlayacaktır. Eğer kullandığınız USB ürün FireWire bağlantısı da sunuyorsa, FireWire kartı takarak belki de yakın çevrenizde FireWire'lı tek PC sahibi olabilirsiniz. Öte yandan bütçesi geniş olanlar, sistemlerine aynı kart ile hem USB 2.0 hem de FireWire özelliğini ekleyebilir.
Dizüstü İçin USB 2.0 Genişleme Kartı Ne Kadar Hızlı
Dizüstü bilgisayarına USB 2.0 özelliği kazandırmak için bir PCMCIA kart alma fikrine karşılık, bu kartların USB hızına ayak uydurup uyduramayacağı merak edilir. Böyle bir kart, CardBus arabirimi üzerinde, 33 MHz hızında, 32 bit olarak çalışır. Bu da saniyede 33M x 32 = 1056 Mbps eder. 1056 Mbit ise 132 Megabyte'dır. Saniyede 480 Mbit, yani 60 MB hızında çalışan USB 2.0 portlardan ikisini birden tam hızda kullanmak bu ek kartlar ile mümkün olur. Tabii bunun teoride böyle olduğunu gerek portda, gerekse de USB cihazda bazı kısıtlamalar sonucu maksimum hızda çalışılmaması doğaldır.
FireWire ve IEEE 1394 Nereden Çıktı, USB Bellek Alırken Nelere Dikkat Etmeli, Sistemin USB Hızını Doğru Ayarlamak ve ötesi
FireWire ve IEEE 1394 Nereden Çıktı
Tüketici elektroniği ile kişisel bilgisayarları birleştirmek için daha gelişmiş tıklayın, destekleyin:
bir arabirim arayışı sonucu IEEE 1394 standardı geliştirildi. Apple'ın ön ayak olduğu bu protokol daha sonra IEEE 1394 çalışma grubu tarafından gelişitirilmeye devam edildi. Apple ise, bu protokolü FireWire olarak hayata geçirdi. Aynı USB gibi, bu teknolojiyi kullanan cihazlar da veriyolu çalışır halde iken, sisteme çıkarılıp takılabiliyor. Bu sayısal arabirim ile, garantili biçimde veri transferi yapılabiliyor ve cihaz kimlikleri, sonlandırıcı eklentiler, vb. Birimlere gerek kalmıyor.
FireWire kullanan iki elektronik ürün, bir bilgisayara gerek olmadan, doğrudan birbirine bağlanabiliyor. Asimetrik ve sabit hızda veri transferi yapılabilmesi, farklı cihazlar arasında ortak noktanın bulunarak transferin gerçekleştirilmesini sağlıyor. Sunucu-istemci modeli, ya da master-slave bağlantı modelinin, P2P ağlara her alanda ihtiyaç duyulması ile geri planda kalması, doğrudan bağlanılabilirlik kavramını öne çıkardığından FireWire bu konuda öne çıkıyor. Sony iLINK ve HPSB olarak bilinen bağlantı alternatifleri de IEEE 1394 üzerinde geliştirilen FireWire benzeri bağlantılardır.
USB 2.0 mi FireWire mı?
PC kullanıcıları için USB'nin ücretsiz geldiğini düşünürsek, FireWire ek maliyet demek. Öte yandan FireWire teoride 80 Mbps daha yavaş olsa da, özellikle harici sabit disklerde USB 2.0'yi rahatça geride bırakıyor. Harici sabit disklerde, dahili USB 2.0 desteğinin de, ek PCI kartlarla elde edilen USB 2.0 bağlantısına göre %20'ye varan farklar yarattığını da belirtmek gerek.
Ayrıca video ve ses aktarımı ve oynatımı konularında, FireWire sabit bir veri transfer hızını daha verimli olarak koruyabildiğinden daha iyi kalite sunuyor. Bilgisayara arada gerek duymadan, FireWire cihazları birbirine bağlamak da mümkün, ama bu fiyatı etkiliyor. Böylece FireWire girişli bir dijital bir televizyon bile doğrudan FireWire'lı bir kameradan görüntü alabiliyor. CD ve DVD oynatma konusunda FireWire daha başarılı olsa da, iş bu diskleri yazmaya gelince USB bağlantı daha başarılı oluyor.
Mürekkep püskürtmeli yazıcılar için bağlantı türü performansı pek etkilemezken daha profesyonel renkli lazer yazıcılar ethernet bağlantısı ile daha verimli olabiliyor. Tarayıcı konusunda ise, USB 1.1 düşük çözünürlükler için yeterliyken, 600 dpi'ye yaklaşıldıkça USB 2.0 ve FireWire dört kata varan hız artışı sağlayabiliyor.
USB 1.1 USB 2.0 FireWire
Maksimum kablo uzunluğu: 3 metre 5 metre (480 Mbps )
10 metre (110 Mbps ) 800 Mbps: 100 metre (FireWire 800 ) )
400 Mbps: 4,5 metre )
200 Mbps: 14 metre
Güç 100 miliamper 100 miliamper 1,5 amper
Mimari Host/Slave Host/Slave P2P, birebir
FireWire'ın avantajlarına rağmen USB 2.0 daha yaygın olması sayesinde önde gözüküyor. Her yıl piyasaya sunulan FireWire ürünlerin 8 ila 10 katı daha fazla USB ürün üretiliyor. Bu da USB portuna olan talebi arttırırken, daha çok USB port, daha çok USB cihaz üretilmesi için neden oluşturuyor. Ayrıca host/slave formatında bağlantı kuran USB, daha az bağlantı arabirimi içerdiğinden USB ürünlere göre fiyat avantajını koruyor.
USB Bellek Alırken Nelere Dikkat Etmeli, XP Servis Paketi Olmayana USB Yok, Sistemin USB Hızını Doğru Ayarlamak ve ötesi
USB Bellek Alırken Nelere Dikkat Etmeli
Piyasada yer alan sayısız USB bellek ürünü, tıklayın, destekleyin:
farklı kapasite ve özelliklerle geliyor. Bazıları jenerik hale gelmiş sürücülerden faydalanarak çalışırken bazıları kendi kurulumunu yapmak istiyor, bazıları ise güvenlik özelliği barındırıyor.
Alacağınız flash belleğin hangi işletim sisteminlerini desteklediğine dikkat edin. Flash belleği, bilgisayarlar arasında veri transferi yapmak için kullanacağınızdan, olabildiğince fazla sistemde, mümkünse sürücü yüklemeden çalışması önemlidir. Bazı modeller Windows 98'in ancak Second Edition olarak bilinen ikinci sürümünde çalışıyor. Çoğu USB disk, Windows 98 için yaklaşık birkaç yüz KB'lik bir sürücünün kurulumunu istiyor ki bunu da disketle yanınızda taşımak zorunda kalabilirsiniz. Çeşitli üniversiteler, kütüphaneler ve kurumlarda hala Windows 98'li sistemler olduğu unutulmamalı. Ayrıca eski bilgisayarlarla günlük işlerini rahatça gören arkadaşlarınızın da Windows 98 kullanıyor olması muhtemel.
USB belleğin USB 1.1 mi 2.0 mi olduğu ancak kapasitesi 512 MB ve üstüyse önemli olmaya başlıyor, zira 60 MB'lık bir dosyayı USB 1.1 ile kopyalam USB Bellekler Kimin İçin
USB bellekler, birden fazla bilgisayarı sıklıkla kullanan kullanıcılara veri taşıma fırsatı sunuyor. Öğrenciler, sık yolculuk edenlere ek olarak, bilgisayarı olmayan, ortak kullanıma açık bilgisayarlardan faydalananların da verilerini saklamak için kullanabileceği ürünlerden ilki düşük fiyatlarıyla USB bellekler.
ak dayanılmayacak kadar uzun sürmüyor. Yine de sisteminiz USB 2.0 destekliyorsa, bellek modülünü de bu özellikte almanız küçük bir hız kazancı sağlayabilir.
Çoğu USB bellekte, eskiden disketlerde olduğu gibi yazma koruması sürme bulunmakta. Böylece verilerinizi dikkatsizlikten koruyabilirsiniz. Tabii bu sürmenin ne kadar zor açılıp kapandığı da önemli.
Yazma korumasından daha önemlisi ise, bazı USB bellek modüllerinde bulunan güvenlik birimi ile verilere erişimin engellenebilmesi. Bazı modeller, sisteme kurulurken güvenlik cihazı için sürücü isteyecek ve kurulum tamamlanınca belleği her taktığınızda şifre soran bir güvenlik ekranı ile karşılacaksınız. Öte yandan bazı modellerin sunduğu koruma yetersiz kalabiliyor. Başka bir bilgisayara monte edildiğinde güvenlik için gerekli sürücü ve varsa program yüklenmemişse, Windows yine de diskin içine erişimi mümkün kılabiliyor. Eğer verilerinizin güvenliği önemliyse, alacağınız ürünün güvenlik özelliklerine dikkat etmelisiniz.
Sistemin USB Hızını Doğru Ayarlamak
USB 2.0 destekli bir sistemin BIOS ayarlarında USB 2.0'nin hangi modda çalışacağı seçilebilir. Böylece, örneğin USB 2.0'yi tanımayan Windows XP'nin ilk sürümünde, USB 2.0 arabirimi 1.1 olarak çalıştırılabilir. Öte yandan böyle bir ihtiyaç dışında, USB 2.0'nin doğru şekilde ayarlandığından emin olmak gerekir.
Bilgisayar açılırken "Press DEL to enter SETUP" gibi bir bilgi görüntülenir. Burada verilen bilgiye göre Delete tuşuna basarak BIOS'a girebilirsiniz. BIOS üreticisine göre değişecek olan BIOS menülerinden, Advanced, Advanced Features benzeri bölümün altında USB Config menüsü bulunacaktır. USB 2.0'nin sunduğu yüksek hızdan faydalanabilmek için High Speed'i işaretleyin.
XP Servis Paketi Olmayana USB Yok
Microsoft, Windows XP'nin geliştirilme aşamasında yeteri kadar USB 2.0 cihaz olmadığı gerekçesiyle işletim sistemine USB 2.0 desteği yerleştirmemişti. Bu da firmanın, hızlı iletişim altyapısı olarak FireWire'ı tercih ettiği yorumlarının yapılmasına neden olmuştu.
XP piyasaya sürüldükten birkaç ay sonra, NEC'in USB EHCI sürücülerini bir yama ile kullanıma sokan Microsoft, bir süre sonra bu yamayı destek sitesinden kaldırdı. XP için Service Pack 1 içinde USB 2.0 desteği sunan Microsoft, ek olarak bir yama sunmadığından, sistemlerine USB 2.0 kart ekleyenler ya da yeni bir bilgisayar alanlar, ellerindeki Windows XP, servis paketsiz ilk sürümse USB'den faydalanamıyor.
Servis paketsiz XP sistemlerde, tecrübesiz kullanıcılar USB 2.0 portlarını 1.1 modunda bile çalıştıramıyor. Aslında soruna geçici çözüm bulmak için daha önce değindiğimiz BIOS özelliklerine girip USB Config bölümünde, "USB 2.0 Controller"'ı "Disable" ederek portların 1.1 gibi çalışması sağlanabilir. Bazı BIOS'larda ise Disable komutu USB'yi tümden iptal ettiğinden, USB hız seçeneklerinden "Full Speed"i seçmek çözüm olacaktır.
Ama bu ayarın yapılmaması ya da BIOS'ta ender de olsa böyle bir seçenek bulunmaması nedeniyle 100 MB'ın üstündeki servis paketini yüklemek bir zorunluluk gibi algılanabiliyor. Bu da, elinde servis paketi CD'si bulunmayan ve düşük İnternet bağlantısı olanlar için sıkıntı yaratıyor. Ek olarak, ülkemizde son derece yaygın olan kopya kullanım nedeniyle ve yaygın kullanılan ürün kodlarıyla kurulmuş bazı XP'lere servis paketi yüklenemiyor. Bu da kullanıcıların, USB 2.0'den faydalanmak için orjinal yazılım kullanma yolunda bir adım daha atmalarını sağlıyor.
Öte yandan, anakartınızın çip setine bağlı olarak, servis paketi sonrası bile sorun yaşamak mümkün. Böyle bir durumda, önce anakart ile gelen CD'de USB ile ilgili bir yükleme olup olmadığını kontrol edin. Buna ek olarak, "Install Intel Chipset..." gibi, çip setinizle ilgili sürücüleri de mutlaka CD'den yükleyin. Sürücülerin eski olması halinde Windows sizi zaten uyaracaktır. Bu adımlardan sonra servis paketi kurun. Sorun devam ederse, Aygıt Yönetisicisi'nde uyarı bulunan USB cihazınızın özelliklerini açıp, sürücü güncelle diyerek, yine anakart CD'sinden faydalanmak sorunu büyük olasılıkla çözecektir.
USB Rehberi: USB Nedir, Alternatifleri, USB 1.1 ve 2.0, Ürün Alırken Nelere Dikkat Etmeli
USB Logosuna Dikkat
2002'de USB Implementers forumu, tıklayın, destekleyin:
USB ürünlerde kullanılması için yeni ve hoş bir logo tasarladı. Ayrıca üreticilerden artık USB 1.1 kavramını kullanmamasını istedi. Eski ürünlerin de yeni ürünler gibi aynı USB girişlerine takılıp rahatça çalıştırılabildiğinin vurgulanması ve de çaşitli pazarlama amaçları içeren bu girişim ise kafaları karıştırdı.
1.1 olarak bilinen ve 12 Mbps hızındaki ürünlerin USB 2.0 Full Speed, 480 Mbps hızında olanların ise USB 2.0 High Speed olarak adlandırılmasına karar verildi. Fakat hızlı olan ürünlerin kullandığı logonun, 1.1 modelindekilerin logosuna ek olarak sadece ek bir kırmızı satır üzerinde Hi-Speed yazması (Bu dosya konusunun ilk sayfasında logoyu görebilirsiniz ) yanlış ürün tercihlerine neden oluyor. Zira eski 1.1 ürünlerde herhangi bir logo bulunmayabiliyorken, daha sonra üretilen 1.1 ya da 2.0 tüm ürünlerde logo bulunuyor. Yavaş olanların logosunda eksik olsa da, birkaç sene önceki eski ürünlerde logo olmadığından, bu logolu ürünler yeni ve hızlı olarak algılanabiliyor.
Eğer sisteminiz USB 2.0 destekliyse, aldığınız USB ürünlerin üzerinde kırmızı şerit olması size daha yüksek hız kazandıracaktır. Fakat söz konusu karışıklığın çıkış noktası olan, farklılaştırma fikri, fare, klavye gibi USB cihazlar idi. Bu tip cihazların High ya da Full Speed USB olması bir şey değiştirmeyecektir. Hatta çoğu basit USB ürünün Hi-Speed modelinin üretilmediğini de göz önünde tutarak gereksiz yere kırmızı şeritli logolu fare aramakla zaman kaybedilmemeli.
USB Portlar Çalışmıyorsa...
Ender de olsa, bilgisayardaki USB portaların tümden çalışmaması sorununu duyuyor ve okuyoruz. USB cihazlarınızı çalıştıramadığınızda ve sorunun bilgisayarda olduğuna emin olduğunuzda, öncelikle Bilgisayarım'a sağ tıklayarak Özellikler'i tıklayın. Açılan pencerede Donanım sekmesine geçin ve Aygıt Yöneticisine tıklayın. Aygıt Yöneticisi'nde Evrensel Seri Yolu Denetleyicisi altında listelenen birimlerde soru işareti ya da kırmızı bir çarpı olup olmadığını kontrol edin. Varsa sorunlu parçanın özelliklerine girip sürücü güncelleyebilirsiniz. Fakat en etkili çözüm, tüm USB denetleyicileri kaldırmak sonra da Windows'u yeniden başlatmak olacaktır. Böylece Windows bir dahaki açılışta tüm USB sistemini tanıyıp baştan kuracaktır.
Aygıt Yöneticisi'nde USB denetleyicileri kontrol edip sürücü güncellemek sorunları çözebilir
Gelecekte...
IEEE 1394B standardında çalışan FireWire 800, Apple PowerBook'larda yerini aldı. İlerde farklı ortamlarda da kullanılması beklenen bu ürün, geleceğin evinde salonumuzdaki ethernet, yani ağ kablosu görevini alacak gibi. Öte yandan, USB için de kablosuz bir protokol geliştiriliyor, böylece önümüzdeki yıl sonunda WiFi ürünlerine farklı bir yaklaşım ve ciddi bir rakip gelecek.
Fakat USB'nin PC dünyasındaki yaygınlığı, bilgisayar kullanımı için başlıca çözüm olarak gücünü katlamasını sağlıyor.